Op bepaalde momenten in je leven kan je behoefte hebben aan ondersteuning van een therapeut. Maar welke therapie ga je kiezen? Er zijn zoveel verschillende soorten die aangeboden worden. Mogelijk kom je in je zoektocht ook haptotherapie tegen. Wat is dat nou precies? En zou het bij je passen?
In deze blog wil ik je een duidelijke uitleg geven van wat haptotherapie inhoudt en waarom je ervoor zou kunnen kiezen. Waarin onderscheidt deze therapie zich van andere therapieën? Oftewel, waar gaat haptotherapie over?
Aan de hand van casussen hoop ik duidelijk te maken met welke vragen je bij een haptotherapeut terecht kan. Soms is die vraag al heel duidelijk. Maar soms ook niet en wordt de vraag pas na 1 of meerdere sessies duidelijk.
Inhoudsopgave artikel:
Praktijkvoorbeelden: met welke vragen kan je bij een haptotherapeut terecht.
Kan haptotherapie iets voor jou betekenen?
Wat is haptonomie?
Het woord haptonomie is afgeleid van de Griekse woorden hapsis en nomos. Hapsis betekent tastzin en nomos betekent wet of regel. Samengevoegd betekent het zoiets als de wetenschap of leer van het gevoel. (bron: Boot, 2004) Het weer in contact komen mét en het ontwikkelen van je gevoelsleven staat dan ook centraal binnen de haptonomie. Hier wordt aan gewerkt door aandacht te hebben voor verschillende onderwerpen die hieronder staan beschreven;
contact en verbondenheid
Binnen de haptonomie zijn de onderwerpen contact en verbondenheid van groot belang. Contact en verbondenheid met jezelf, maar ook met de ander. Hoe ga je om met jezelf? Hoe ga je om met anderen? En kan je in de omgang met anderen jezelf zijn?
Om dit wat te verduidelijken, neem ik jullie mee naar een eigen ervaring.
“In mijn studententijd was ik op een avond op bezoek bij een vriend. In zijn kamertje van 8M2 hadden we de grootste lol. Toen er in de loop van de avond nog een vriendin zijn kamer in kwam veranderde de hele sfeer. Ik vond haar aanwezigheid niet fijn en wilde het liefst meteen de kamer uit gaan. Omdat ik vond dat ik dat niet kon maken, ben ik blijven zitten en heb geprobeerd het gezellig te houden. Toen ik later die avond weer naar mijn eigen kamer ging, was ik doodmoe.”
Hoe ging ik om met mezelf?
In eerste instantie stond ik goed in contact met mijzelf. Ik voelde heel duidelijk wat ik wilde, maar deed daar niks mee. Sterker nog, door te blijven zitten, deed ik juist compleet het tegenovergestelde. Ik luisterde niet naar de signalen die mijn lichaam aangaf. Met als logisch gevolg dat ik daar ontzettend moe van werd.
Hoe ging ik in dit voorbeeld om met de anderen?
De reden dat ik bleef zitten, was omdat ik toentertijd dacht dat het vervelend tegenover haar zou zijn als ik weg zou gaan. Doordat ik over mijn grens gegaan was en zat “vol te houden” stond ik niet meer goed in contact met mijzelf. Hierdoor verloor ik de verbinding met mijn huisgenoot en kon ik geen oprecht contact maken met zijn vriendin.
Kon ik in de omgang met de anderen mezelf zijn?
Tsja…dat is volgens mij wel duidelijk. Ik had mijzelf opgelegd iets te doen wat ik niet wilde. In dit voorbeeld kan je het tegen je eigen wil/beweging in gaan vertalen als jezelf niet vrij voelen om jezelf te zijn.
Als ik nu, met vele jaren ervaring verder, naar deze situatie kijk dan vind ik dat ik:
- niet eerlijk omging met mijzelf → Ik voelde immers duidelijk de signalen die mijn lichaam aangaf, maar negeerde deze. Het negeren van de signalen die je lichaam aangeeft is vaak te vertalen als over grenzen heen gaan.
- niet eerlijk omging met de ander → ik deed immers alsof ik het leuk vond dat de andere vriendin er was, maar dat vond ik helemaal niet.
De bedoeling om te blijven was weliswaar goed, maar dit mag natuurlijk nooit ten koste gaan van jezelf!
affectieve aanraking
In de haptonomie is ook affectieve aanraking, een belangrijk aspect. Aanraken is de meest directe vorm van contact en is een essentieel onderdeel van de haptonomie. “Doordat we aanraken en aangeraakt worden kunnen we onszelf voelen en verbinding maken met de mensen om ons heen”. (Bron: Talma, 2010, pagina 18)
Een affectieve aanraking, oftewel een liefdevolle aanraking in volledige aandacht, kan heel bevestigend zijn. Het laat voelen dat het goed is dat het is zoals het is. En dat jij goed bent zoals je bent. Dat je mag voelen wat je voelt. Het kan ook ruimte geven om gevoelens toe te laten en te uiten.
lichaamsgeheugen
Alles wat je mee hebt gemaakt in je leven sla je op. Dit gebeurt enerzijds in je cognitieve geheugen; een herinnering waar je met plezier, of misschien wel met verdiet aan terug denkt. Zoals je trouwdag, een dag waar je een presentatie moest houden of het overlijden van je oma,
Naast dat deze herinneringen in je cognitieve geheugen worden opgeslagen, worden ze ook opgeslagen in je lichaam. Je hoofd kan echter vergeten, je lichaam nooit. Onderstaand voorbeeld illustreert bovenstaand verhaal.
“De bekende psychiater Elisabeth Kübler-Ross is geboren in Zwitserland en heeft daar de eerste jaren van haar leven doorgebracht in een dorpje in de bergen. De familie had de gewoonte om een van hun eigen konijnen te eten tijdens het kerstdiner en zo kwam ook het konijn van Elisabeth aan de beurt. Ze kende de gewoonte van de familie en bracht het konijn zelf naar de slager. Ongeveer veertig jaar later kijkt Elisabeth een film waarin een konijn word geschoten en gevild. Ze krijgt een enorme huilbui die niet in verhouding staat tot wat er in de film gebeurt.”
De reactie van Elisabeth op de film kan als overdreven gezien worden, maar vanuit de haptonomie is dit eenvoudig te verklaren. Het verdriet wat nu naar boven komt, is het verdriet wat ze als klein meisje niet heeft kunnen uitten. De beelden van de film triggeren dit gevoel. Haar cognitieve geheugen was het voorval vergeten, maar haar lichaam had de gevoelsherinnering opgeslagen. (Bron: Boot 2004)
Wat is haptotherapie?
Haptotherapie zet de haptonomische benaderingswijze op een therapeutische wijze in. Het is een middel om de balans tussen verstand en gevoel te hervinden.
Je word aangesproken op je kwaliteiten en mogelijkheden, word uitgenodigd je grenzen te verkennen en we gaan op zoek te naar een manier om je pakket van mogelijkheden nog meer uit te bereiden.
Waar veel therapie gesprekstherapie zijn, word in de haptotherapie naast gesprek ook gebruik gemaakt van ervaringsgerichte oefeningen en aanraking.
Zoals hierboven omschreven kan je haptotherapie zien als een middel om de balans tussen verstand en gevoel te hervinden. In de huidige maatschappij ligt de nadruk sterk op het denken, op het verstand. Een valkuil van teveel denken is dat we ons lichaam niet meer verstaan. We raken meer en meer verwijderd van ons gevoel en daarbij van onszelf. Het is niet gek dat veel mensen kampen met een vraag als, “wie ben ik eigenlijk?”, of zich lusteloos voelen doordat ze niet weten wat ze willen.
Doordat bij veel mensen het denken sterk ontwikkeld is, word in de haptotherapie vooral aandacht geschonken aan het “weer bewust leren voelen” om het denken-voelen weer in balans te krijgen.
Maar waarom is die balans tussen denken en voelen zo belangrijk?
Het is belangrijk om:
- richting te geven aan je leven
- keuzes te kunnen maken
- goed in je veel te zitten
- je grenzen aan te kunnen geven
- jezelf te kunnen ontwikkelen
- los te komen uit vastgeroeste patronen
- jezelf te kunnen ontspannen
- je zelfverzekerd te voelen
- contact met andere mensen aan te gaan
- verbinding te ervaren
- tevreden te zijn met jezelf
- burn out te voorkomen
- trauma’s te verwerken
Ik neem jullie graag mee in een aantal voorbeelden vanuit mijn praktijk om bovenstaande punten te verduidelijken. Daarnaast geven de voorbeelden hopelijk wat meer duidelijkheid over de vragen waarmee je mee aan de slag zou kunnen in haptotherapie.
Praktijkvoorbeelden
Verhaal van Anna → ‘ik heb een druk leven, maar leuk leven. Wel ben ik vaak zo moe.
Ik zou graag meer energie willen hebben’
Anna is een jonge vrouw van 35 die samen met haar man en 2 kleine kindjes woont. Anna werkt in een verpleeghuis. Ze gaat met plezier naar haar werk, maar komt iedere keer na een dienst uitgeput thuis. Hierdoor heeft ze weinig zin om in haar vrije avonden nog iets te ondernemen. Ze merkt wel eens dat ze kortaf naar de kinderen kan zijn, maar over het algemeen vind ze het heerlijk om moeder te zijn en voor haar kinderen te zorgen.
Anna is gelukkig met haar man, houd van haar werk en vind het heerlijk om haar vrije dagen met het hele gezin door te brengen. Ze zou zichzelf omschrijven als een tevreden mens.
Wat Anna nog niet bewust opmerkt, is dat ze vaak over haar grenzen gaat. Anna zegt vaak “ja” tegen dingen, terwijl haar lijf aangeeft dat “nee” een beter antwoord zou zijn. Het “ja” zeggen is deels een gewoonte, maar vaak zegt ze ook met plezier “ja” omdat ze graag wat voor de ander betekend. Ze is er trots op dat ze zoveel voor de ander doet.
Door middel van oefeningen in de therapie, word Anna zich steeds meer bewust van wat zij belangrijk vind en wat zij wil. Niet alleen bedacht met haar hoofd, maar ook gevoeld door haar lijf.
Zo voelt ze bijvoorbeeld dat het niet op iedere plek even fijn aanvoelt als de therapeut haar aanraakt. Soms voelt de aanraking heel warm en steunend. Een andere keer lijkt de aanraking iets aan te raken waardoor er emoties naar boven komen.
Doordat Anna meer en meer bezig is met haar gevoel meer te gaan gebruiken, komt ze erachter dat ze veel ja tegen dingen zegt, terwijl ze dat eigenlijk niet wil. Ze zegt er wel nog bij; ja, ik wil het ook wel, want ik vind het fijn om mensen te helpen en het hoort bij mijn werk. Maar door overal ja op te zeggen word haar takenpakket alsmaar groter. Nu Anna zich hier bewust van is, kan ze beter een keuze maken of ze een taak wel of niet of zich gaat nemen.
Verhaal van Mike → ‘hoe kan ik weer contact maken met mijn vrouw?’
Mike is een man van middelbare leeftijd die een heftige jeugd heeft gehad. Hij is al jong zijn ouders verloren en opgegroeid in een milieu waarbij orde en discipline de waan van de dag waren.” Emoties zijn voor vrouwen” en “kop op, je bent een kerel”, zijn veel gehoord uitspraken in zijn jeugd. Mike is in zijn studentenjaren in het leger gegaan, waar de orde en discipline die hij van thuis uit heeft meegekregen hem goed van pas kwamen. Het uitschakelen van emoties en leven vanuit je hoofd, daar was hij al goed in.
Nu op latere leeftijd ervaart Mike problemen in zijn huwelijk. Zijn vrouw zegt regelmatig dat ze wil weten wat er in hem omgaat en vraagt hem om zijn gedachten en gevoelens te delen met haar. Dit lukt hem niet. Hij heeft het gevoel dat hij zijn vrouw teleurstelt. Hij wil dit wel me haar delen, maar hij weet niet hoe. In de therapie gaan we eerst aan de slag met het verwerken van de dood van zijn ouders. Mike heeft er nog nooit over gepraat en vertel in eerste instantie het verhaal alsof het over iemand anders gaat. Langzaam aan gaat hij steeds meer vanuit zichzelf vertellen en krijgt het verhaal emotie en kleur.
Hoe hij zich voelt is in eerste instantie lastig om woorden aan te geven. Maar op zijn gezicht is te zien dat hij de emoties wel ervaart. Doordat Mike emoties gaat ervaren, lukt het stap voor stap ook beter om woorden te geven aan wat hij voelt. Mike heeft nog een weg te gaan, maar doordat hij beter woorden kan geven aan wat hij voelt ontstaat er langzaam aan meer verbinding met zijn vrouw.
Verhaal van John → ‘ik heb er last van dat ik vaak zo boos en geïrriteerd ben.’
John neemt contact met mij omdat hij en zijn gezin last hebben van zijn boze buien. Hij is snel geïrriteerd en kan dan niks hebben. Soms blijft zijn irritatie uren hangen en andere keren ontploft hij van woede. Hij denkt zelf dat dat komt doordat hij weinig tijd voor zichzelf heeft. Met een baan, een vriendin en 2 jonge kinderen ervaart hij zijn leven als druk. Zijn vraag is dan ook hoe hij in zijn drukke leven meer tijd voor zichzelf kan creëren.
Tijdens oefeningen die we doen word al snel duidelijk dat John het helemaal niet gewend is om stil te staan bij zijn gevoel. Als ik hem vraagt wat hij voelt, dan “klapt hij dicht”. Ik zie hem worstelen met de vraag, maar er komt geen antwoord. Hij zegt niks en is helemaal in zichzelf gekeerd.
Door vaker stil te staan bij wat hij voelt, kan hij langzaam aan beter woorden vinden voor wat hij voelt en kan hij dit ook uit spreken. Hierdoor houd hij ook meer verbinding met zijn vriendin. Vanzelfsprekend heeft dat een positief affect op zijn relatie!
Tot zijn grote verbazing kwam John erachter dat hij vaak over zijn grenzen gaat. Hij was er van overtuigd dat hij zijn grenzen goed aan kan geven. Dat aangeven kan hij ook. Maar doordat hij eerder nooit stil stond bij zijn gevoel, voelde hij zijn grens pas als daar al overheen gegaan was. Niet gek dat dat voor irritatie en boosheid zorgde.
Verhaal van Elin→ ‘ ik heb het idee dat ik steeds verder van mijzelf verwijdert raak.
Maar wie ben ik eigenlijk?’
Elin is een vrouw die zichzelf zou omschrijven als iemand die alles heeft wat ze wilt en een leuk leven leid, maar toch knaagt er iets.. Er is iets, waardoor ze dit niet helemaal zo ervaart. Er klopt iets niet voor haar gevoel.
Door erover te praten met een ander, kan ze haar gedachten ordenen. Het word als snel duidelijk dat Elin “veel in haar hoofd zit”. Ze heeft veel overtuigingen over hoe zij vind dat iets hoort en handelt hier ook naar. Op haar werk zet ze een versie van zichzelf neer waarvan zij vind dat dat hoort op het werk. En waarvan zij denkt dat dat is wat de ander van haar wil zien. Ze heeft het gevoel dat ze daarmee steeds verder verwijdert raakt van wie ze zelf is. Maar wie is ze dan zelf?
Met de ervaringsgerichte oefeningen valt meteen het gigantische contrast op tussen de Elin die tijdens het gesprek volop “in haar hoofd zit” en de Elin die tijdens de oefeningen “helemaal in haar gevoel” zit. Prachtig om te zien dat beide zo sterk ontwikkeld zijn!
Door de oefeningen die we doen, komt Elin erachter dat ze op haar werk puur vanuit haar hoofd functioneert. Haar gevoel laat ze buiten beschouwing. Door deze bewustwording, kan ze op haar werk steeds meer haar “niet zakelijke kant” ook laten zien. De contacten met haar collega’s worden steeds warmer. Daarnaast begint ze steeds meer antwoord te krijgen op de vraag wie ze nu zelf is.
Kan haptotherapie iets voor jou betekenen?
Hopelijk heb ik je een duidelijker beeld kunnen geven over haptonomie en haptotherapie.
Natuurlijk zijn de praktijkvoorbeelden maar een kleine greep uit de vragen en verhalen die ik voorgelegd krijg. Heb je het gevoel dat ik je als haptotherapeut zou kunnen helpen, of wil je met mij bespreken of dat een mogelijkheid is? Neem dan contact met me op, dan denk ik hierover graag met je mee!